این سؤال که آیا تفاوت‌های اساسی بین مغز مردان و زنان وجود دارد یا خیر، سؤالی است که دانشمندان، روانشناسان و عموم مردم را به یک اندازه مجذوب خود کرده است. در طول سال ها، تحقیقات دانشمندان و محققان به جنبه های مختلف ساختار مغز، شیمی و عملکرد برای کشف این موضوع پرداخته است. در این مقاله قصد داریم تفاوت در عملکرد مغز خانم ها و آقایان را بر اساس یافته‌های به دست آمده مورد بررسی قرار دهیم.
مطالعات نشان داده اند که به طور متوسط، مغز مردان حدود ۱۰ درصد بزرگتر از مغز زنان است. با این حال، اندازه با توانایی شناختی یا هوش برابر نیست، زیرا هیچ تفاوتی در ضریب هوشی بین دو جنس بدون در نظر گرفتن اندازه مغز یافت نشده است. مطالعات تصویربرداری از مغز همچنین نشان داده است که مناطق خاصی از مغز مانند هیپوکامپ که برای یادگیری و به خاطر سپردن بسیار مهم است، ممکن است از نظر اندازه و عملکرد بین مردان و زنان متفاوت باشد.
تفاوت در عملکرد مغز خانم ها و آقایان
وقتی صحبت از عملکرد مغز به میان می‌آید، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مردان و زنان ممکن است از مسیرهای عصبی مختلف یا «نقشه‌های راه مغز» استفاده کنند، حتی زمانی که درگیر فعالیت‌های مشابهی هستند. این می تواند به تفاوت های مشاهده شده در مهارت ها و رفتارهای شناختی خاص کمک کند. به عنوان مثال، مشخص شده است که زنان در وظایفی که شامل توجه، حفظ کلمات، شناخت اجتماعی و توانایی های کلامی است، بهتر عمل می کنند، در حالی که مردان ممکن است در پردازش فضایی و سرعت حسی-حرکتی برتر باشند.
الگوهای رفتاری و شناختی
مطالعات رفتاری شواهدی از تفاوت‌های مرتبط با جنسیت در جفت‌گیری، فرزندپروری و پرخاشگری جمع‌آوری کرده‌اند، که در نظر گرفته می‌شوند که ذاتی هستند و به مدارهای مغز متصل می‌شوند. علاوه بر این، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بدون شک نقش مهمی در شکل‌دهی رفتار و الگوهای شناختی ایفا می‌کنند و تمایز بین تفاوت‌های ذاتی و تفاوت‌های حاصل از تجربه و یادگیری را به چالش می‌کشند.
کانکتوم و تاثیر هورمونی
کانکتوم یا نقشه اتصالات عصبی در مغز، همراه با تأثیرات هورمونی به ویژه در مراحل رشد مانند بلوغ، ممکن است منجر به ایجاد تفاوت‌هایی در مدارهای مغزی مردان و زنان شود. این تفاوت ها مطلق نیستند و می توانند در بین افراد بسیار متفاوت باشند.
۷ تفاوت در عملکرد مغز خانم ها و آقایان
مطالعات نشان داده که تفاوت در عملکرد مغز خانم ها و آقایان وجود ارد. اما درک این نکته بسیار مهم است که این تغییرات به معنای برتری یک جنس بر جنس دیگر نیست، بلکه نشان دهنده شیوه های متنوعی است که مغز می تواند در آن کار کند.
از جمله تفاوت‌های عملکردی در مغز زنان و مردان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. الگوهای اتصال
مغز مردان ارتباطات بیشتری را در نیمکره ها نشان می دهد و که در نتیجه آن مهارت های حرکتی بهتری قابل انجام است. از سوی دیگر، مغز زنان ارتباطات بیشتری را بین نیمکره ها دارد که قابلیت تفکر تحلیلی و شهودی را تقویت می‌کند.
۲. توانایی های شناختی
زنان ممکن است حافظه کلامی و شناخت اجتماعی بهتری داشته باشند، در حالی که مردان اغلب در مهارت های حرکتی و فضایی بهتر عمل می‌کنند.
۳. ترکیب مغز
زنان دارای درصد بیشتری از ماده خاکستری (بافت محاسباتی مغز) دارند، در حالی که مردان دارای ماده سفید بیشتری هستند، یعنی کابل های همبند مغز آنها تراکم بیشتری نسبت به زنان دارد.
۴. رمزگذاری حافظه
به نظر می رسد که مردان و زنان خاطرات را متفاوت رمزگذاری می کنند که ممکن است بر نحوه احساس آنها، تشخیص چهره ها و تصمیم گیری تأثیر بگذارد.
۵. گرایش های رفتاری
اعتقاد بر این است که تفاوت های رفتاری مرتبط با جنسیت در جفت گیری، فرزندپروری و پرخاشگری به مدار مغز متصل است و بین زنان و مردان متفاوت است.
۶. ادراک و کنش
قسمت پشتی مغز که مسئول ادراک است و قسمت جلویی که عملکرد را کنترل می کند، الگوهای ارتباطی خاصی را نشان می دهد در زنان و مردان تفاوت دارد. این تفاوت‌ها ممکن است بر نحوه پردازش اطلاعات در مغز زنان و مردان تأثیر بگذارد و منجر به تفاوت‌هایی در واکنش آنها نسبت به برخی موضوعات شود.
۷. پاسخ به پاداش
شبکه جسم مخطط و لیمبیک که مرتبط با توانایی در یادگیری و پاسخ به پاداش است، در مغز زنان و مردان کمی متفاوت عمل می‌کند.
لازم به ذکر است که این تفاوت‌ها بر اساس برخی تحقیقات عمومی بین گروهی از مردان و زنان به دست آمده‌اند و می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند.
آیا این تفاوت ها بر هوش یا توانایی های شناختی تأثیر می گذارد؟
در حالی که تغییراتی در ساختار و عملکرد مغز زنان و مردان وجود دارد، آنها تفاوتی در برخورداری از هوش کلی ندارند. به طور کلی توانایی های شناختی مانند حافظه، توجه و مهارت های حل مسئله در بین افراد بدون توجه به جنسیت بسیار متفاوت است.
هورمون ها چگونه بر عملکرد مغز تاثیر می گذارند؟
هورمون هایی مانند استروژن و تستوسترون می توانند بر رشد و عملکرد مغز تأثیر بگذارند و به طور بالقوه منجر به تفاوت در رفتار و توانایی های شناختی بین زن و مرد شوند.
آیا تربیت و فرهنگ می تواند بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد؟
بله، عوامل محیطی از جمله انتظارات تربیتی و فرهنگی، نقش مهمی در شکل‌دهی عملکرد مغز دارند و اغلب می‌توانند تفاوت‌های بیولوژیکی را تحت الشعاع قرار دهند.
آیا این درست است که مردان و زنان از قسمت های مختلف مغز خود استفاده می کنند؟
تحقیقات نشان می‌دهند که مردان و زنان ممکن است مسیرهای عصبی متفاوتی را برای وظایف یکسان درگیر کنند، که می‌تواند منجر به تغییراتی در نحوه انجام برخی فرآیندهای شناختی شود.
آیا تفاوت در عملکرد مغز در همه فرهنگ ها ثابت است؟
در حالی که برخی از تفاوت‌ها، مانند تفاوت‌های مربوط به رفتارهای تولیدمثلی، ریشه‌های بیولوژیکی دارند و معمولا ثابت تلقی می‌شوند، بسیاری از تفاوت‌های شناختی و رفتاری در فرهنگ‌های مختلف به‌طور قابل‌توجهی متفاوت است.
کلام آخر
بر اساس تحقیقات جامعه علمی اگرچه تفاوت در عملکرد مغز خانم ها و آقایان وجود دارد، اما این تغییرات پیچیده هستند و لزوماً به این معنی نیست که یک جنس بهتر یا باهوش‌تر از دیگری است. اکثر افراد دارای ترکیبی منحصر به فرد از ویژگی ها هستند که ارتباط کمی با جنسیت آنها دارد. همچنین ساختار بسیاری از مغزها چه مغز زنان و چه مغز مردان در یک دسته واحد قرار نمی گیرند. مهم است که به این موضوع اینگونه نگاه کنیم که هر تفاوت مشاهده شده بخشی از طیف گسترده ای از تنوع انسانی است و توانایی یا برتری جنسیتی را نشان نمی‌دهد.